ЭХЛЭЛ

О.Ганбат эмч Хятадад цээжний хөндийн мэс засал, бусад оронд уушги, улаан хоолой тайрах мэс ажилбараар мэргэжил дээшлүүлсэн байна.

О.Ганбат эмчтэй уулзахаар өнгөрсөн баасан гаригт өглөө эртлэн Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийг зорилоо. Ерөнхий мэс заслын тасаг дөрөвдүгээр давхарт байрлана. Өглөөний 09:00 цагийн үед эмч маань аль хэдийнэ эхний хагалгаандаа оржээ. Түүнийг өрөөнийх нь  үүдэнд хүлээх зуур О.Ганбат эмчийг олон өвчтөн сураглан ирнэ. Мэс заслын Ганбаа гэнэ.  Дүрлэгэр, том нүдтэй эмч байдаг даа. Байна уу гэнэ. Сахалтай эмч байна уу гэж ирнэ. Би эмчийг   өрөөнийх нь үүдэнд хүлээн зогсохдоо ерөнхийдөө ямар хүн байдаг вэ гэдэг эхний мэдээллийг олж авлаа.  О.Ганбат эмч 30 орчим минутын дараа хагалгаанаасаа гарч ирэв. 

Нээрээ л хүмүүсийн хэлдэг шиг том нүдтэй, сахалтай, нэг л тийм шийдэмгий хүн шиг л санагдав. Яриа  нь шулуун шударга, ганц нэг үгээр шууд л хариулчихна. Сэтгүүлчдийн хувьд үг унагахад, түүх яриулахад нэг л амаргүй хүн байдаг даа. Яг л тийм зочин байв. Гэсэн ч О.Ганбат эмчтэй хагалгаанаас хагалгааны хооронд ярьсаар түүний тухай  нэлээд зүйлийг яриулж тэмдэглэж авснаа хүргэе. Утас нь 15-20 минут орчмын зайтай дуугарч, эмч маань хагалгаа эхэллээ гээд л ярианы дундуур гараад гүйчихнэ. Би тэр хооронд эмчийн өрөөнд ширээн дээр нь байх элдэв уран зохиолын номын хуудас эргүүлж хүлээнэ. Мөн байн байн хаалга онгойлон сураглах өвчтөнүүдэд “Эмч хагалгаанд орсон” гэж учирлана.

ААВЫН ҮГ АМЬДРАЛЫН ЗАРЧИМ

Очирын Ганбат хэмээх энэ эрхэм Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт 32 дахь жилдээ ажиллаж байна.  Энэ нь түүнийг аливаа үйлсэд тууштай, хичээл зүтгэлтэй нэгэн болохыг харуулна. 1988 онд цэргээс халагдаж, энэ эмнэлгийн мэс заслын тасагт иржээ. Тэр цагаас хойш шантраагүй, ухраагүй,  урваагүй нэгэн. О.Ганбатын эмч болох эхлэлийг аав нь тавьсан гэдэг. Таван хүүхэдтэй айлын дөрөв дэх хүүхэд нь тэр. Доороо нэг дүүтэй. Аав нь Дорноговь аймгийн тухайн үеийн Их жаргалан гэдэг газар төрсөн. 

Цэрэгт яваад тэнд байхдаа ЗХУ-д Цэргийн даргын сургууль төгссөн. Түүний дараа МУИС-ийн эдийн засгийн ангийг төгсөөд Барилгын зургийн институтын захирал байлаа. Харин ээж минь үсчнээр олон жил ажилласан. Цэргийн дарга байсан аав нь хүүхдүүдээ боловсрол, эрдэм мэдлэгтэй хүн болгохыг амьдралын зарчмаа болгож ирсэн. Хүүхдүүдийнхээ мэргэжлийг хуваарилаад  зорьсондоо хүрэхийг даалгажээ.

О.Ганбат эмчийн ах нар нь инженер эдийн засагч, автын инженер, архитектор мэргэжилтэй. Харин дүү  нь улс төр, эдийн засгийн чиглэлээр мэргэжил эзэмшсэн. Тэд бүгд аавынхаа даалгавраар боловсрол эзэмшин, сайн сайхан амьдарч байна. Аав нь түүнд “Миний хүү эмч болвол сайн явах байх аа” гэжээ. Тэрээр  “Аав минь цаашдын ажил амьдралыг минь харсан юм байлгүй дээ. Сайн яваасай, сайн хүн болоод ард түмэндээ тус болоосой гэж бодож намайг эмч болгосон доо. Тухайн үед аавынхаа үгнээс гарч, өөр мэргэжил сонгох ч сонирхол байгаагүй. Аавын минь үг амьдралын минь зарчим байсан. Тэглээ гээд буруудаагүй, амьдралыг чиг шугамаа алдаагүй” гэлээ.

БИДНИЙ ҮЕД УХРАХ ШАНТРАХ ГЭСЭН ОЙЛГОЛТ БАЙСАНГҮЙ

О.Ганбат: Мэс заслын техник технологи хөгжөөд сайхан болж байна. Хүний амь нас аварч байгаа учраас сэтгэл сайхан байдаг даа.

О.Ганбат эмч нэгдүгээр амаржих газар төрсөн.  Түүний бага нас Засгийн газрын ордны хойд талын арктай байранд өнгөрсөн. Нийслэлийн хоёрдугаар сургуульд орж, тэнд арван жилийн сургуулиа төгсөөд, Анагаахын дээдэд элсэн суралцсан байдаг. Тэгээд цэргийн албанд томилогдож,  Зүүн хараагийн  0413 дугаар ангид цэргийн албаа хаасан.  Нэг жил цэрэг, нэг жил тэндээ эмч хийж байгаад халагдахдаа Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт томилогдсон байдаг. Тэрээр “Тухайн үед нэг намын удирдлагатай, улс ч өөр байсан. Бидэнд  шантрах ухрах гэсэн ойлголт байдаггүй. 

Үүнээс өөрөөр амьдрах арга байхгүй гэдгийг бүх хүний яс маханд нь шингэтэл ойлгуулсан байсан.  Мэс заслын эмчээр ажиллахад эхлээд их хэцүү байсан. Сүвлэдэг зүүгээр л оёдог байлаа шүү дээ. Ажилдаа дадаагүй залуу  ч байлаа. Сүүлдээ өдөр тутам хийж байгаа учраас мэргэжил маань  гарт орсон.  Мэс заслын техник технологи хөгжөөд сайхан болж байна. Хүний амь нас аварч байгаа учраас сэтгэл сайхан байдаг даа” гэв.

ХОДООД ЦООРОХ ӨВЧИН НОМОН  ДЭЭР БИЧЭЭСТЭЙ БАЙЛАА, ХАРИН ОДОО…

Ийнхүү бид ярилцаж суутал утас нь дуугарав.  “Эмчээ хагалгаанд бэлэн боллоо” гэх нь тэр.  О.Ганбат эмч “За гарлаа” гээд л яаран гүйв. Эмч маань улсын эмнэлэгт өдөрт гурван хагалгааны хуваарьтай.  Яаралтай хагалгаа орж ирвэл, орно. Мөн “Номуун” эмнэлэгт хааяа хагалгаа хийдэг байна. Тэрээр бөх, морь сонирхоно. 

Улсын баяр наадмаар морины уралдааныг заавал зорин очдог. Гурвын даваанаас эхлээд бөхүздэг гэсэн. Энэ нь түүний ширээн дээр байх наадам, морины зургаас харагдана. Эмч хагалгаагаа дуусгаад “Мэс заслын эмч чинь хагас цэргийн зохион байгуулалттай шүү дээ. Дуудагдлаа гэхэд очихоос өөр аргагүй. Хүний амь амьдрал яригддаг болохоор хариуцлагатай байхаас аргагүй гэсээр орж ирэв. 

Тэрээр үргэлжлүүлэн “Өвчлөлийн тохиолдол нэмэгдэж байна. Намайг эмч болох үед сахарын өвчтэй хүн байсангүй. Хаалгаар орж ирж байгаа хүмүүсийг харахаар л тийм өвчтэй нь мэдэгдэж байна. Бидний идэж ууж байгаа хоол хүнс амьдралын орчин, стресс энэ бүхэнд нөлөөлж байна. Мөн ходоодны өвчин нэмэгдэх хандлагатай. Ходоод цоорох өвчлөл нь номон  дээр бичээстэй байлаа. Харин одоо манай эмнэлэгт долоо хоногт 1-2 тохиолдол илэрч байна.  Гэхдээ хүний өвчин тухайн хүнээс ихэнх нь шалтгаална. 

Эрүүл явах сайхан явах гэдэг нь тэр хүний хувийн зохион байгуулалтын асуудал. Зөв сайхан амьдралын хэвшилтэй байвал урт насална гэдгийг онцолж байв. О.Ганбат эмчийн амьдралын зарчим их энгийн худлаа хэлэхгүй байхыг шавь нартаа ч захьдаг. За гэвэл ёогүй гэдэг шиг чадна гэвэл чадаад, чадахгүй гэвэл шууд шударга хэлчихдэг тийм л хүмүүст дуртай. Өөрөө ч тийм байсаар ирсэн. Тэрээр “Ер нь би худлаа хэлэхийг хэзээнээсээ үзэхгүй. Худлаа яривал хүний амьдрал сүүрнэ гэж боддог. Ялангуяа эмч хүн ямар нэгэн байдлаар худлаа хэлэх, ажлаас хойш суух эрх байдаггүй. Хүний амь нас, амьдралын асуудал яригддаг шүү дээ” гэлээ.

10 ГАРУЙ МЯНГАН ХҮНД ХАГАЛГАА ХИЙЖЭЭ

Тэрээр өнгөрсөн хугацаанд Япон, Солонгос, БНХАУ, Францад мэргэжил дээшлүүлсэн. Тухайлбал 1998 онд Японд явж, бэтэг өвчин судалжээ. Тухайн үед Монголд энэ төрлийн өвчин их байжээ. Япон явахдаа яаж хагалгаа хийхгүйгээр энэ өвчнийг намжаах вэ гэдэг талаар туршлага судалсан байна. Японд бол хагалгаа хийдэггүй, бэтэгийг их жаахан байхад нь оношлочихдог байсан гэнэ. Ер нь манай бүх мундаг багш нар бэтэг өвчний талаар судалсан байдаг.  В.Ичинхорлоо доктор гэхэд бэтэгний хальс амьд, тэнд мэдрэлийн ширхэг судас байдаг юм гэдгийг анх нэвтрүүлж байлаа. Түүнээс хойш Долгор, Гоош гээд бүгд судалсан нь энэ төрлийн өвчлөл өндөр байгааг харуулж байв.

Тэрээр Японоос ирээд энэ тэнд сурч мэдсэн бүхнээ нэвтрүүлэн ажилласан. Түүний дараагаас өвчлөл нэг хэсэгтэй багассан. О.Ганбат эм “Социализмын үед нохой, малаа  их угааж, арга хэмжээ их авсан даа.  Харин одоо буцаад нэмэгдэх хандлагатай байна ” гэлээ.  Харин О.Ганбат эмч Хятадад цээжний хөндийн мэс засал, бусад оронд уушги, улаан хоолой тайрах мэс ажилбараар мэргэжил дээшлүүлсэн байна. “Хөнгөн хагалгаа гэж байхгүй.  Хатигаа нээлгээд нас бардаг тохиолдол ч байгаа. 

Тийм болохоор эмч нар үнэн сэтгэлээсээ сайн ажиллах хэрэгтэй. Сэтгэл гаргаж, хүний төлөө бүх зүйлээ зориулж байж энэ салбарт олон жил амьдарна. Тэгээд аливаа хүн ямар нэгэн аюултай улаан нүүрээрээ тулж уулзаж дуусгана уу гэхээс тойрч зугатаагаад хэзээ ч шийдэгдэхгүй.  Эмч хүн энэ л зарчмаар ажилладаг гэв. Тэрээр өнгөрсөн хугацаанд 10 гаруй мянган хүнд хагалгаа хийжээ. 

АМЬДРАЛ БОЛ ТЭМЦЭЛ ЮМ

Тэднийх гурван хүүхэдтэй. Том охин нь гаалийн байцаагч, түүний дараах нь нийтийн хоолны технологийн инженер, харин хүү нь аавынхаа мэргэжлийг өвлөн одоо АШУҮИС-ийн хоёрдугаар курст суралцаж байна. Тэрээр хүүхдүүддээ хүнд  сав байдаг. Тэр нь  дүүрдэггүй мэт  савтай хүмүүс байдаг юм. Хүн эд хөрөнгө мөнгө хураагаад  яах юм бэ. Үр хүүхдүүд нь ямар ч тэмцэлгүй амьдарна. Ер нь хүний амьдрал тэмцэл юм шүү дээ. 18 нас хүрээд гэрээсээ яваад байна.  Дэлхийн даяар л тэгж явдаг биз дээ” тэр л зарчмыг байнга хэлдэг байна.

Эх сурвалж: 2019.06.17 | “Зууны мэдээ” сонин, №122 (6089)